utanç yahut 14.11 / 54.5

ingmar bergman'ın "utanç" filmini izleyecektim bugün bir de tarkovski'nin "solaris"ini. aslında izlemiştim bu filmleri de tezin "utanç" başlığını yazmaya başlayacağım için bir kez daha izleyeyim dedim ama vazgeçtim sonra. etkilenmek istemedim sanırım başlığı yazarken ya da üşendim galiba.  belki her ikisi de bilmiyorum. "yer yarılsa da içine girsem insanları" diye bir şeyden bahsetmiştim bir yerlerde buradaydı sanırım. o insanları anlatmayı düşünüyorum daha doğrusu o insanların neden "yer yarılsa da içine girsem insanları" olduğunun arka planında yatan motivasyonları anlatmayı düşünüyorum tezin "utanç" başlığında. kafamda var bir şeyler, gerekli notları da aldım. onları yazarım artık başka yazarların sanatçıların utanç'la ilgili ne söyledikleri çok da ilgimi çekmiyor. biraz sartre'ın utanç kavramına heidegger'in vicdan'ın celbine dair sölediklerine değinip bu iksini birleştirmeyi ardından kendi fikirlerimi yazacam. aslında sartre da heideger'e de gerek yok pek bu başlık için ama mecburen yani adettendir her başlıkta bir iki varoluşçu filozofun adını anmak ondan yani, yoksa çok da elzem değil; çünkü benim anladığım anlamda bir anlam yüklememiş sartre da heidegger de bu mevzuya. bir iki psikoloğun psikiyatrın makalesine de baktım da onların fikirleri tam evlere şenlik. (tabii freud hariç. abimiz her zamanki gibi farklı bir yerden yakalamış mevzuyu) benim utancın kökenine dair yaptığım tespitler örtük olarak turgut uyar ve edip cansever şiirinde var. sadece turgut uyar'ın benim ve edip cansever'in bildiği bir sırrı ifşa edeceğim için suçluluk duyuyorum ama neyse her şey bilim için.

"Bir tanker geçiyor şimdi de tam akıntının ortasından 

Baştanbaşa gül rengi 

Kimseler görünmüyor içinde 

Neden görünmüyor, bilmiyorum 

Yolcu uçaklarına, yük kamyonlarına, fabrikalara petrol taşıyor 

Tanklara, savaş gemilerine, roketlere de 

Yılların, yüzyılların 

Bitmeyen vahşetini ateşlemek için 

Sanki bu yüzden kimseler görünmüyor ortalıkta, utançlarından 

Utancı bilerek yaşamak korkunç 

Daha korkuncu da var:utancı bilerekten yaşatmak 

Gördük hepsini işte, daha da görüyoruz."

"neden görünmüyor bilmiyorum..." aslında biliyor da bilmezden geliyor edip'im cansever'im. hem de o kadar iyi biliyor ki köpek gibi biliyor edip cansever köpek gibi. utanç kavramını sorgulamadığını anlayamayacağımızı sanıyor ama yemezer. hem utançtan bahsedeceksin bir şiirinde hem de aynı şiirin bir yerinde şunları diyeceksin:

"Ama bak 

Kaybolup giderdi herbiri, karşılaştılar mı bir yerde şiirle 

Aslına bakarsan en güzel aldanmaları yaşadık seninle biz 

Hatırlıyorum da öyle." 

ah kuzum edip cansever, insanın kendini aldatmasının örtük bir dışa vurumundan başka nedir ki utanç.. sen bunu soylu bir şekilde hissettin bense sefil bir şekilde anlayabildim ancak. insan neyi örterse ondan utanabiliyordur ancak. örtmeyle utanç arasındaki ilişkiyi anlatacağım ama şimdi değil. sonra. teze ayırayım bu kısmını. ne sikime derman olacak bilmiyorum ama neyse..

bir utancı paylaşan insanlar vardır. bir utancı paylaşamadığın insan artık seninle değildir; yanında olsa bile seninle değildir. ama hiç kimse bir utancı sonsuza dek paylaşamaz. bu yüzden "hep yalnızlık vardır sonunda" neyse, her neyse. 

"Acele etme yoksun belki 

Ben herşeyin bir bir yok olmasına o kadar alıştım ki 

Ve her şeyin bir bir varolmasına o kadar alışacağım ki 

Bilirsin neler için çarpmıyor bir yürek."